شاهی (سبزی)

شاهی یا تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف می‌شود. به بذر آن سپندان گویند. در زبان مازندرانی به آن ترتیزک می‌گویند.^[۱] شاهی گیاهی است علفی و یک ساله که در طب قدیم ایران به نام هی جرجیزبستانی و رشاد نیز معروف است. این نوع سبزی به داشتن مقادیر زیادی ویتامین ث معروف است و از دیرباز برای مداوای سرماخوردگی کاربرد داشته‌است.

برگ‌های آن سبزو روشن، گل‌هایش کوچک و به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی و با عطر ملایم به‌طور گروهی در انتهای شاخه ظاهر می‌شود. میوه آن بیضوی به طول تقریبی۵۰ میلی‌متر و عرض چهار میلی‌متر است.

تخم تره یا همان شاهی دارای آلکالوئیدی به نام اسید سناپینیک و کولین اتر choline ether و یک اسانس روغنی که خاصیت ساخت استروژن را در بدن دارد می‌باشد.

تخم تره یا شاهی را اگر در آب خیس کنید لیزاب و لعابی ایجاد می‌کند که می‌توان به جای صمغ عربی و کتیرا از آن استفاده کرد.

تره یا شاهی گیاهی است یک ساله و خودرو که طول آن به ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد و به شکل نپخته، به عنوان طعم دهنده به غذا و دم‌کرده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برگ، گل، میوه و دانه تره یا شاهی از مهم‌ترین قسمت‌های این گیاه بهاری هستند و به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

محتویات

• ۱ بیماری
• ۲ غذا
• ۳ برداشت
• ۴ ارزش غذایی
• ۵ منابع

بیماری

وجود لکه‌های سفید روی گیاه تره تیزک که نوعی قارچ است عامل بیماری این گیاه می‌باشد و توصیه می‌شود از خوردن این نوع تره تیزک‌ها خودداری کنند.^[۲]

غذا

تره یا شاهی به صورت خام به عنوان سبزی و به شکل سالاد یا غذاهای مختلف مصرف می‌شود.^[۲]

برداشت

ماه‌های اردیبهشت و خرداد زمان برداشت این گیاه هستند که به صورت وحشی سبز می‌شود.^[۲]

ارزش غذایی

Garden cress, raw

مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱۳۴ کیلوژول (۳۲ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها	۵٫۵ g
قندها	۴٫۴ g
فیبر	۱٫۱ g
پروتئین	۲٫۶ g
ویتامین آی معادل	۳۴۶ میکروگرم (۳۸٪)
- بتاکاروتن	۴۱۵۰ میکروگرم (۳۸٪)
- لوتئین و زآکسانتین	۱۲۵۰۰ μg
ویتامین ب۱ (تیامین)	۰٫۰۸ میلی‌گرم (۶٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)	۰٫۲۶ میلی‌گرم (۱۷٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین)	۱ میلی‌گرم (۷٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۲۴۷ میلی‌گرم (۵٪)
ویتامین ب۶	۰٫۲۴۷ میلی‌گرم (۱۹٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۸۰ میکروگرم (۲۰٪)
ویتامین C	۶۹ میلی‌گرم (۱۱۵٪)
ویتامین E	۰٫۷ میلی‌گرم (۵٪)
ویتامین K	۵۴۱٫۹ میکروگرم (۵۱۶٪)
کلسیم	۸۱ میلی‌گرم (۸٪)
آهن	۱٫۳ میلی‌گرم (۱۰٪)
منیزیم	۳۸ میلی‌گرم (۱۰٪)
منگنز	۰٫۵۵۳ میلی‌گرم (۲۸٪)
فسفر	۷۶ میلی‌گرم (۱۱٪)
پتاسیم	۶۰۶ میلی‌گرم (۱۳٪)
Link to USDA Database entry درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا