سماق
سُماق معرب سماک پارسی (نام علمی: Rhus) درختچه‌ایست کوهستانی که میوه‌های خوشه‌ای دارد و میوهٔ آن پس از کوبیده شدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی همچون کباب استفاده میشود. طعم آن گرایش به ترشی دارد.
گیاه سماق از راسته افراسانان (Sapindales)، تیرهٔ پسته‌ایان (Anacardiaceae) است.
سماق در قدیم سماک نیز تلفظ می‌شده[۱] و ریشهٔ واژه، ܣܘܡܩ سُمّاق سریانی است. درختچه سماق در شمیران، تفرش، خراسان، قم، محلات، شیراز، رودبار، هوراند، تبریز، سردشت(مرغوب ترین نوع آن در سردشت برداشت میشود )باغات اقلید و بعضی از کشورهای خاورمیانه می‌روید. سماق برای دندان درد مفید است و اشتها را تحریک می‌کند. لثه را تقویت و از خون‌ریزی معده جلوگیری می‌کند. به دلیل داشتن تانن فراوان قابض و پاک‌کننده معده میباشد. همچنین سماق برای بیماران دیابتی بسیار مفید است. یکی از اجزای سفره هفت سین ایرانیان است. در یونان باستان از چوب سماق به جهت رنگ‌آمیزی پارچه‌های پشمی استفاده می‌شده‌است و در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم نیز استفاده شده‌است.[۲]
محتویات
- ۱ هشدار
- ۲ خواص و کاربرد
- ۳ ترکیبات
- ۴ تکثیر
- ۵ منابع
هشدار
خوردن سماق تازه ایجاد مسمومیت می‌کند.
خواص و کاربرد
کاربردهای سماق بیشتر در تولید و چاشنی غذایی میباشد. همچنین از خواص دارویی آن در طب سنتی استفاده میشود. از نظرترکیبات شیمیایی در میوه و در برگهای سماق تانن فراوانی موجود است. در برگهای خشک آن بین ۳۰–۱۵ درصد تانن وجود دارد و به علاوه یک ماده رنگین زرد به نام میریستین یافت میشود. در میوه آن علاوه بر تانن مقدار قابل توجهی سیتریک اسید، وینیک اسید، مالیک اسید موجود است؛ که مزه ترش و قابض را به آن می‌دهد. سماق قابض است و بنده آورنده خون‌ریزی میباشد و به عنوان مقوی، مدر، برای رفع اسهال خونی و جلوگیری از خون‌ریزی و اخلاط خونی از ریه همراه با سرفه مفید است. (۳)
ترکیبات
ترکیبات میوه: در آنالیزی که بر روی میوه سماق انجام گرفت، مشخص شد که شامل: ۶/۹ درصد رطوبت، ۴/۷درصد روغن، ۶/۲پروتئین، ۶/۱۴درصد فیبر، ۸/۱درصد خاکستر و۸ /۶۳ درصد عصاره محلول در آب میباشد.
سماق محتوای طیف گستردهای از ترکیبات فعال دارویی از قبیل: اسیدهای ارگانیک، فنولیک اسید، فلاونوئیدها، آنتوسیانینها، تاننهای هیدرولیزکننده و ترپنوئیدها میباشد. (۴)
