گلرنگ

گلرنگ (کاجیره، هِچْک، کافشه) که در بعضی از استان‌های جنوبی مانند بلوچستان و سیستان هِچْک ودر کرمان گل خشت نیز نامیده می‌شود^{[نیازمند منبع]} (نام علمی: Carthamus tinctorius) بومی ایران است و در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا کشت می‌شود. گیاهی است یکساله که ارتفاع آن به حدود ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. برگ‌های آن پهن، دندانه دار و بدون دمبرگ می‌باشد. رگبرگ‌ها در قسمت زیرین برگ کاملاً نمایان است. گل‌های آن منفرد، لوله‌ای و به رنگ زرد مایل به قرمز است که در انتهای ساقه ظاهر می‌شود. میوه آن سفید و به صورت فندقه بوده که انتهائی آن دارای دسته‌ای تار نازک است.

این گیاه بومی مشرق‌زمین بوده و پس‌ازآن به سایر مناطق دنیا منتشر شده‌است و امروزه در اغلب کشورها کاشته می‌شود؛ در کشور ایران نیز در بلوچستان،خراسان، تفرش، تبریز و برخی مناطق دیگر می‌روید.^[۲]

محتویات

• ۱ ترکیبات شیمیایی
• ۲ صورت دارویی
• ۳ مقایسه با دیگر روغن‌ها
• ۴ زیان‌های گلرنگ
• ۵ منابع

ترکیبات شیمیایی

گل‌های لوله‌ای این گیاه دارای ماده‌ای قرمز رنگ به نام کارتامین می‌باشد که در آب به مقدار کم حل می‌شود ولی در الکل محلول است. کارتامین به علت رنگ زیبایی که دارد در رنگرزی به کار می‌رود. ماده زردرنگی نیز در گل این گیاه وجود دارد که زرد گلرنگی خوانده می‌شود.

میوه گلرنگ دارای پروتئین و حدود ۶۰٪ روغن است که اگر به طریقه فشار سرد به دست آید روغن خوبی برای تغذیه است. این روغن حدود ۷٪ اسیدهای چرب اشباع شده، ۲۰٪ اسید اولئیک، ۶۵ ٪ اسید لینولئیک و ۵٪ اسید لینولنیک دارد.

این روغن دارای چربی‌های اشباع‌نشده فراوان است. کسانی که چربی خون بالایی دارند در آشپزی از این روغن استفاده می‌کنند.

گل‌های این گیاه را برای رنگین کردن خوراکی‌ها به ویژه کلوچه (ایشلی کوکه) بکار می‌برند.

صورت دارویی

1. جوشانده: مقدار ۲۰ گرم گل و میوه این گیاه را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد تا حجم آن به سوم حجم اولیه برسد. سپس آن را صاف کنید. مقدار آن یک فنجان سه بار در روز است. جوشانده گلرنگ مسهل، مسکن و تقویت‌کننده اعصاب است و روغن آن برای درد آرتروز و رماتیسم مفید است؛ حتی گل‌های آن به‌جای زعفران در صنعت رنگ‌های غذایی به کار می‌رود.

1. روغن: روغن گلرنگ را می‌توان از فروشگاه‌های غذای سالم خریداری کرد.

مقایسه با دیگر روغن‌ها

روغن‌های گیاهی
نوع	اسید چرب اشباع شده[۳]	اسیدهای چرب اشباع نشده منو[۳]	اسیدهای چرب اشباع نشده چندگانه			اسید اولئیک (ω-۹)	نقطه دود
			کل چندگانه[۳]	آلفا لینولنیک اسید (ω-۳)	اسید لینولئیک (ω-۶)
غیر هیدروژنه کردن
کانولا (کلزا)	۷٫۳۶۵	۶۳٫۲۷۶	۲۸٫۱۴۲	۹-۱۱	۱۹-۲۱	—	۴۰۰ درجه فارنهایت (۲۰۴ درجه سلسیوس)[۴]
روغن نارگیل	۹۱٫۰۰	۶٫۰۰۰	۳٫۰۰۰	—	۲	۶	۳۵۰ درجه فارنهایت (۱۷۷ درجه سلسیوس)[۴]
روغن ذرت	۱۲٫۹۴۸	۲۷٫۵۷۶	۵۴٫۶۷۷	۱	۵۸	۲۸	۴۵۰ درجه فارنهایت (۲۳۲ درجه سلسیوس)[۵]
روغن پنبه‌دانه	۲۵٫۹۰۰	۱۷٫۸۰۰	۵۱٫۹۰۰	۱	۵۴	۱۹	۴۲۰ درجه فارنهایت (۲۱۶ درجه سلسیوس)[۵]
روغن بزرک[۶]	۶–۹	۱۰–۲۲	۶۸–۸۹	۵۶–۷۱	۱۲–۱۸	۱۰–۲۲	۲۲۵ درجه فارنهایت (۱۰۷ درجه سلسیوس)
روغن زیتون	۱۴٫۰۰	۷۲٫۰۰	۱۴٫۰۰	<1.۵	۹–۲۰	—	۳۸۰ درجه فارنهایت (۱۹۳ درجه سلسیوس)[۴]
روغن نخل	۴۹٫۳۰۰	۳۷٫۰۰۰	۹٫۳۰۰	—	۱۰	۴۰	۴۵۵ درجه فارنهایت (۲۳۵ درجه سلسیوس)[۷]
روغن بادام زمینی	۱۶٫۹۰۰	۴۶٫۲۰۰	۳۲٫۰۰۰	—	۳۲	۴۸	۴۳۷ درجه فارنهایت (۲۲۵ درجه سلسیوس)[۵]
روغن گلرنگ (>۷۰% اسید لینولئیک)	۸٫۰۰	۱۵٫۰۰	۷۵٫۰۰	—	—	—	۴۱۰ درجه فارنهایت (۲۱۰ درجه سلسیوس)[۴]
گلرنگ (اولیک بالا)	۷٫۵۴۱	۷۵٫۲۲۱	۱۲٫۸۲۰	—	—	—	۴۱۰ درجه فارنهایت (۲۱۰ درجه سلسیوس)[۴]
روغن سویا	۱۵٫۶۵۰	۲۲٫۷۸۳	۵۷٫۷۴۰	۷	۵۰	۲۴	۴۶۰ درجه فارنهایت (۲۳۸ درجه سلسیوس)[۵]
روغن آفتابگردان (>۶۰% اسید لینولئیک)	۱۰٫۱۰۰	۴۵٫۴۰۰	۴۰٫۱۰۰	۰٫۲۰۰	۳۹٫۸۰۰	۴۵٫۳۰۰	۴۴۰ درجه فارنهایت (۲۲۷ درجه سلسیوس)[۵]
روغن آفتابگردان (اولیک بالا)	۹٫۸۵۹	۸۳٫۶۸۹	۳٫۷۹۸	—	—	—	۴۴۰ درجه فارنهایت (۲۲۷ درجه سلسیوس)[۵]
هیدروژنه کردن کامل
روغن پنبه‌دانه	۹۳٫۶۰۰	۱٫۵۲۹	.۵۸۷		.۲۸۷[۳]
روغن نخل	۴۷٫۵۰۰	۴۰٫۶۰۰	۷٫۵۰۰
روغن سویا (هیدروژنه)	۲۱٫۱۰۰	۷۳٫۷۰۰	.۴۰۰	.۰۹۶[۳]
عددها بر پایه (%) وزن کلی چربی است.

زیان‌های گلرنگ

روغن و گل گلرنگ اگر به مقدار گفته شده مصرف شود به هیچ وجه عوارضی ندارد.