توت

توت از تیره گزنه‌ها است که شامل ده تا شانزده گونه می‌باشد. شاه‌توت یکی از انواع این درخت است. توت سیاه با وجود اینکه کاملاً شبیه شاه توت است، بر خلاف آن میوه اش شیرین است. ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده انواع توت در جهان است. توت سفید در چین مرکزی و شرقی به صورت بومی وجود دارد. این درخت قرن‌ها پیش به اروپا برده شد، در آمریکا به‌عنوان منبع غذائی برای کرم ابریشم در اوائل دوران استقلال این کشور این درخت مورد استفاده قرار گرفت. البته نوعی از توت که به آن «توت قرمز» گفته می‌شود در آمریکا به صورت بومی وجود داشته که از ایالت ماساچوست تا ایالت کانزاس دیده می‌شود.

توت سیاه نیز که در آسیای غربی وجود داشته قبل از دوران رومی‌ها به اروپا برده شده‌است.

یک درخت قدیمی یا تاریخی در اکثر کشورهای جهان که معمولاً در هر کشوری دارای قدمت بیش از دویست، سیصد سال است. دارای پوست زرد نارنجی بوده که از مشخصه‌های جالب آن در زمستان است (بیشتر در مورد درختان نهال و جوان). درختی است مقاوم و کم نیاز که در اکثر مناطق و آب و هوا رشد می‌نماید و حتی می‌تواند به ارتفاع ۲۵ متر نیز برسد. بعضی از درختان توت فقط گل‌های نر تولید نموده و بنابراین میوه نمی‌آورند. این نوع درختان به عنوان یک درخت زینتی سایه‌دار بسیار مناسب هستند. در بعضی مناطق نام این درخت را توتین می‌نامند.

ارزش غذایی

در ۱۰۰ گرم توت خام، ۱۸۰ کیلوژول (۴۳ کیلوکالری)، ۴۴ درصد از مقدار ویتامین ث و ۱۴ درصد از آهن مورد نیاز روزانه موجوداست. سایر مواد مغذی توت کم است (جدول را ببینید).

توت خام

مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱۸۰ کیلوژول (۴۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها	۹٫۸
قندها	۸٫۱
فیبر	۱٫۷
چربی	۰٫۳۹
پروتئین	۱٫۴۴
آب	۸۷٫۶۸ گرم
ویتامین آی معادل	۱ میکروگرم (۰٪)
ویتامین ب۱ (تیامین)	۰٫۰۲۹ میلی‌گرم (۲٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)	۰٫۱۰۱ میلی‌گرم (۷٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین)	۰٫۶۲ میلی‌گرم (۴٪)
ویتامین ب۶	۰٫۰۵ میلی‌گرم (۴٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۶ میکروگرم (۲٪)
ویتامین C	۳۶٫۴ میلی‌گرم (۶۱٪)
ویتامین E	۰٫۸۷ میلی‌گرم (۶٪)
ویتامین K	۷٫۸ میکروگرم (۷٪)
کلسیم	۳۹ میلی‌گرم (۴٪)
آهن	۱٫۸۵ میلی‌گرم (۱۵٪)
منیزیم	۱۸ میلی‌گرم (۵٪)
فسفر	۳۸ میلی‌گرم (۵٪)
پتاسیم	۱۹۴ میلی‌گرم (۴٪)
سدیم	۱۰ میلی‌گرم (۰٪)
روی	۰٫۱۲ میلی‌گرم (۱٪)
Link to United States Department of Agriculture Database entry درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

نگارخانه

• 

  میوه و برگ درخت توت

• 

  توت در ایالات متحده

• 

  گلهای توت

• 

  درخت توت

• 

  توت سفید که در اثر مجاورت با سرما رنگ آن کمی قرمز شده‌است.

• 

  خوشه‌های گل توت

• 

  توت‌های نارس سفید

• 

  توت‌های نیمه رسیده روی یک برگ توت

• 

  رنگ برگ پاییزی

• 

  درخت توت اثر اثر ونسان ون گوگ، ۱۸۸۹

توت‌فرنگی

توت‌فرنگی (نام‌های دیگر: چیلک، چلیک یا چیالک جنگلی، چَلَم و شالکَه) گیاهی نهان‌دانه از تیرهٔ گل سرخ است. رشد این گیاه علفی پایا در آب و هوای معتدل گرم و در بستر غنی از گیاخاک و خاک اسیدی بسیار خوب است. گل‌های توت‌فرنگی نسبت به سرما به شدت حساس هستند ولی عطر و طعم نهنج (قسمت خوراکی گیاه) با انجماد از بین نمی‌رود.^[۱]

توت فرنگی به‌دلیل دارا بودن فیتو کمیکال، اثرات مثبت بسیاری بر روی مغز می‌گذارد و می‌تواند اثرات نامطلوب پیری بر مغز را کاهش دهد.

محتویات

• ۱ پیشینه
• ۲ ارزش غذایی
• ۳ خواص
  • ۳.۱ ضد پیری
  • ۳.۲ کاهش فشار خون بالا
  • ۳.۳ درمان آرتروز و نقرس
• ۴ کاهش وزن
• ۵ آب‌کشت
• ۶ نگارخانه
• ۷ بیماری‌ها
• ۸ جستارهای وابسته
• ۹ منابع

پیشینه

توت‌فرنگی میوه‌ای نسبتاً جدید است که تا ۲۵۰–۳۰۰ سال قبل به این شکل امروزی وجود نداشت و بیشتر موارد استفاده دارویی داشته‌است. در قرن چهاردهم در فرانسه توت فرنگی‌های وحشی از جنگل به زمین زراعتی منتقل شد و از آن به عنوان یک گیاه اهلی استفاده گردید. در جنگلهای شمال ایران توت فرنگی وحشی به‌طور فراوان در فصل تابستان یافت می‌شود. به‌نظر می‌رسد که اولین رقم اصلاح شده در زمان صدارت اتابک اعظم از فرانسه به ایران آمد و به نام اتابکی خوانده شد.

ارزش غذایی

مواد مغذی توت فرنگی

مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱۳۶ کیلوژول (۳۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها	۷٫۶۸ g
قندها	۴٫۸۹ g
فیبر	۲ g
چربی	۰٫۳ g
پروتئین	۰٫۶۷ g
آب	۹۰٫۹۵ g
ویتامین ب۱ (تیامین)	۰٫۰۲۴ میلی‌گرم (۲٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)	۰٫۰۲۲ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین)	۰٫۳۸۶ میلی‌گرم (۳٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۱۲۵ میلی‌گرم (۳٪)
ویتامین ب۶	۰٫۰۴۷ میلی‌گرم (۴٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۲۴ میکروگرم (۶٪)
ویتامین C	۵۸٫۸ میلی‌گرم (۹۸٪)
ویتامین E	۰٫۲۹ میلی‌گرم (۲٪)
ویتامین K	۲٫۲ میکروگرم (۲٪)
کلسیم	۱۶ میلی‌گرم (۲٪)
آهن	۰٫۴۱ میلی‌گرم (۳٪)
منیزیم	۱۳ میلی‌گرم (۴٪)
منگنز	۰٫۳۸۶ میلی‌گرم (۱۹٪)
فسفر	۲۴ میلی‌گرم (۳٪)
پتاسیم	۱۵۳ میلی‌گرم (۳٪)
سدیم	۱ میلی‌گرم (۰٪)
روی	۰٫۱۴ میلی‌گرم (۱٪)
فلورید	۴٫۴ µg
Link to USDA Database entry درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

یک‌دانه توت فرنگی ۱۰۰ گرمی شامل تقریباً ۳۳ کیلو کالری انرژی، منبع عالی از ویتامین ث، منبع خوبی از منگنز است و میزان کمی از ویتامین‌های دیگر و مواد معدنی مورد نیاز در رژیم غذایی را فراهم می‌کند.^[۲][۳][۴]

توت فرنگی شامل میزان متوسطی از اسیدهای چرب اشباع نشده در (دانه) روغن تخم برهنه است.^[۴]

خواص

ضد پیری

ویتامین C در توت فرنگی تولید کلاژن را افزایش می‌دهد، پوست را صاف می‌کند و اثر ضد پیری دارد. همچنین مطالعات نشان داده‌است که عصاره آن دارای آنتوسیانین فراوان است و بدن را در مقابل اشعه ماورای بنفش محافظت می‌کند.

کاهش فشار خون بالا

توت فرنگی غنی از پتاسیم و منیزیم است، که هر دو از طریق رگ‌گشا هستند، به این معنی که آنها فشار خون بالا و استحکام رگ‌های خونی را کاهش می‌دهند. این امر جریان خون را به قسمت‌های مختلف بدن را تسهیل می‌کند و باعث می‌شود اندام‌ها با تمام توان خود فعالیت کنند.

درمان آرتروز و نقرس

توت فرنگی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و سم زدایی‌ها است که به کاهش آرتروز و درد ناشی از نقرس کمک می‌کند. آنها همچنین در جلوگیری از علائم آرتریتی مانند انحطاط عضلات و بافت‌ها، خشک شدن مایعات روان‌کننده در مفاصل و تجمع مواد سمی و اسیدهای (مانند اسید اوریک) در بدن کمک می‌کنند.

کاهش وزن

توت فرنگی تولید آدیپونکتین و لپتین را افزایش می‌دهد که هر دو هورمون‌های چربی سوزی هستند. آنها به کاهش اشتها، کاهش قند خون و کاهش وزن و چربی کمک می‌کنند که این همه باعث کاهش وزن می‌شود.

سکته مغزی: قدرت ضد التهابی آنتی‌اکسیدان‌ها در توت فرنگی کمک می‌کند تا تشکیل لخته‌های خون که با سکته مغزی مرتبط هستند کاهش یابد

آب‌کشت

این میوه امروزه اغلب به صورت هیدروپونیک (آب‌کشت) کشت می‌شود. ازآنجا که در این نوع کشت اغلب شرایط محیط قابل کنترل است، نتیجه مطلوب تر است و میزان عملکرد به صورت چشمگیری افزایش خواهد داشت. البته تنش‌های موجود در طبیعت خود باعث افزایش طعم و بوی آن می‌شوند که با سیستم آبکشت این عطر و طعم کاهش می‌یابد.

توت فرنگی در بوته رشد می‌کند و یکی از میوه‌های فصلی است که سلامت شما را نیز افزایش می‌دهد. مزایای شگفت‌انگیز توت فرنگی شامل بهبود و مراقبت از چشم، عملکرد مناسب مغز، تسکین فشار خون بالا، آرتریت، نقرس و انواع بیماری‌های قلبی و عروقی است. محتوای پلی فنولی و آنتی‌اکسیدان توت فرنگی آنها را برای بهبود سیستم ایمنی بدن، جلوگیری از انواع مختلف سرطان‌ها و کاهش علائم پیری زودرس کمک می‌کند.

نگارخانه

• 
• 
• 

بیماری‌ها

• 

  بیماری قارچی در توت فرنگی

• 

  بیماری بد شکلی در توت فرنگی

• 

  بیماری تاج خروسی در توت فرنگی

تمشک سیاه

تمر هندی

تمر هندی^[۱] (به عربی: تمر هندی، به معنای خرمای هندی) (نام علمی: Tamarindus indica) درختی گرمسیری از تیرهٔ پروانه‌داران و زیرخانوادهٔ ارغوانیان است.

خاستگاه این گیاه مناطق استوایی قارهٔ آفریقا است. میوهٔ این درخت به شکل لوبیایی درشت و قهوه‌ای و ترش‌مزه و سرشار از قند است.

تمر هندی در میان ساکنین ماداگاسکار درختی مقدس و پادشاه درختان تلقی می‌شود.

محتویات

• ۱ خاستگاه
• ۲ مشخصات
• ۳ پرورش
• ۴ مصارف
  • ۴.۱ مصارف خوراکی
  • ۴.۲ مصارف دارویی
• ۵ ارزش غذایی
• ۶ منابع

خاستگاه

خاستگاه تمر هندی مناطق استوایی قارهٔ آفریقا است و امروزه نیز این گیاه در کشورهای سودان، کامرون، نیجریه و تانزانیا و بلوچستان ایران به صورت خودرو می‌روید. تمر هندی صدها سال پیش از طریق کشتی به شبه‌جزیرهٔ هند نیز منتقل شد و در آن‌جا پرورش یافت. پس از آن، این گیاه در سراسر مناطق گرمسیری آفریقا و آسیای شرقی، از جمله تایوان و حتی برخی نواحی چین پخش شد.

این گیاه برای نخستین بار در هند، توسط گیاه‌شناسان اروپایی با نام Tamarindus indica توصیف گشت. ریشهٔ این واژه از نام عربی این میوه گرفته شده و به معنای خرمای هندی می‌باشد.

برگ و گل‌های تمر هندی.

در قرن شانزدهم تمر هندی توسط استعمارگران اسپانیایی و پرتغالی به آمریکای لاتین نیز صادر شد و در کشورهایی چون مکزیک، هندوراس و گواتمالا پرورش یافت. امروزه این گیاه بخش مهمی از رژیم غذایی ساکنین این مناطق را تشکیل می‌دهد.

مشخصات

درخت تمر هندی بین ۱۰ تا ۲۰ متر طول دارد. رشد این گیاه کُند، ولی عمر آن بسیار طولانی است. تمر هندی در خاک‌های رسی، ماسه ای، ابلیزی و اسیدی به خوبی رشد می‌کند. این درخت مخصوص مناطق حاره بوده و به سرما حساس است، اما مقاومت بالایی دربرابر خشکی و باد دارد.

برگ‌های این درخت همیشه‌سبز و به رنگ سبز روشن هستند. برگ‌ها مرکب بوده به صورت فراهم قرار گرفته‌اند.

میوه‌های لوبیامانند تمر هندی.

تمر هندی در اواخر ماه اردیبهشت گلهایی دارای ۵ گل‌برگ و زردرنگ با خطوط نارنجی یا قرمز می‌دهد. در ماه مهر این درخت میوه‌هایی به شکل لوبیا می‌دهد. هر میوه دارای بین ۱ تا ۱۲ هسته است که توسط گوشتی ترش‌مزه، خمیرمانند و رشته و فیبردار احاطه شده است. میوه‌ها پوستی قهوه‌ای رنگ و سخت دارند و می‌توانند تا ۱۵ سانتی‌متر طول داشته باشند. هر درخت بالغ می‌تواند سالیانه تا ۱۷۵ کیلوگرم میوه دهد.

تمر هندی‌های شبه‌جزیرهٔ هند میوه‌هایی بزرگ‌تر با ۶ تا ۱۲ هسته می‌دهند، در حالی که تمر هندی‌های آفریقایی و مناطق آمریکای جنوبی بین ۱ تا ۶ هسته دارند. این هسته‌ها قهوه‌ای‌رنگ، پهن و صاف هستند و در بعضی از مناطق چون چین و جاوه مورد استفادهٔ کودکان برای بازی‌های چون چکرز چینی قرار می‌گیرد.

پرورش

با وجود این که سودان و مناطق استوایی آفریقا خاستگاه تمر هندی بوده‌اند، شبه‌جزیرهٔ هند از صدها سال پیش بزرگ‌ترین پرورش‌دهنده و مصرف‌کنندهٔ این میوه بوده است. در کشور هند باغ‌های بزرگ تمر هندی سالانه حدود ۲۷۵٬۵۰۰ تن میوه تولید می‌کنند.

تمر هندی هم‌چنین در کشورهایی چون اندونزی، مالزی، جزایر فیلیپین و جزایر اقیانوس آرام پرورش داده می‌شود. تایلند بیش‌ترین تولید تمر هندی انجمن ملل آسیای جنوب شرقی را به خود اختصاص داده است.

تمر هندی در ایالات جنوبی ایالات متحده آمریکا نیز همچون جنوب فلوریدا به دلیل آب‌وهوای حاره‌ای و نیمه‌حاره‌ای کشت می‌شود. در برزیل، کاستاریکا، کوبا، گواتمالا، مکزیک، نیکاراگوئه و پورتوریکو نیز این درخت پرورش داده می‌شود.

تمر هندی در یکی از بازارهای مکزیک.

مصارف

مصارف خوراکی

میوهٔ کال تمر هندی دارای گوشتی سبز و بسیار ترش است که اغلب به عنوان چاشنی و برای ترش کردن غذا استفاده می‌شود.

تمر هندی رسیده که شیرین‌تر می‌باشد در بسیاری از مناطق به عنوان میوه مصرف می‌شود. تمر هندی هم‌چنین برای تهیهٔ دسر، مربا، شربت، بستنی، آب‌میوه و نوشیدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تهیهٔ بسیاری از سسها نیز از تمر هندی استفاده می‌شود.

در هند، نه تنها میوه، بلکه گل و برگ‌های تمر هندی برای پخت غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آب‌نبات تمر هندی.

در مکزیک، از تمر هندی برای تهیهٔ خوراکی‌های متنوعی به صورت نمک‌زده، خشک‌شده، فلفل‌زده، آب‌نبات و غیره استفاده می‌شود.

مصریان نیز از این میوه برای تهیهٔ نوشیدنی خنک و ترشی استفاده می‌کنند که در تابستان بسیار مصرف می‌شود.

مصارف دارویی

این میوه به‌عنوان مسهل طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمر هندی هم‌چنین در برخی مناطق آسیای شرقی و آفریقا به منظور درمان گلودرد، اختلالات گوارشی، درد بدن و تمیزکنندهٔ صورت مصرف می‌شود. Emperatur17

ارزش غذایی

تمر هندی ، خام

مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۲۳۹ کیلوکالری (۱٬۰۰۰ کیلوژول)
کربوهیدرات‌ها	۶۲٫۵ g
قندها	۵۷٫۴
فیبر	۵٫۱ g
چربی	۰٫۶ g
پروتئین	۲٫۸ g
ویتامین ب۱ (تیامین)	۰٫۴۲۸ میلی‌گرم (۳۳٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)	۰٫۱۵۲ میلی‌گرم (۱۰٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین)	۱٫۹۳۸ میلی‌گرم (۱۳٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۱۴۳ میلی‌گرم (۳٪)
ویتامین ب۶	۰٫۰۶۶ میلی‌گرم (۵٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۱۴ میکروگرم (۴٪)
ویتامین C	۳٫۵ میلی‌گرم (۶٪)
ویتامین E	۰٫۱ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین K	۲٫۸ میکروگرم (۳٪)
کلسیم	۷۴ میلی‌گرم (۷٪)
آهن	۲٫۸ میلی‌گرم (۲۲٪)
منیزیم	۹۲ میلی‌گرم (۲۵٪)
فسفر	۱۱۳ میلی‌گرم (۱۶٪)
پتاسیم	۶۲۸ میلی‌گرم (۱۳٪)
سدیم	۲۸ میلی‌گرم (۱٪)
روی	۰٫۱ میلی‌گرم (۱٪)
Link to USDA Database entry درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

ترنج

ترگیل

تپورنج

پورنج

پورنج (به انگلیسی: Kumquat) (اسم محلی آن پُرِنجی است) میوه‌ای از خانوادهٔ مرکبات که شبیه پرتقال است و پوست نارنجی رنگ دارد. درون آن مانند سایر مرکبات لایه لایه است، ولی اندازه و شکل آن مانند خرما است. این میوه معمولاً با پوست خورده می‌شود و از آن مربا نیز تهیه می‌گردد. این میوه در شمال ایران هم می‌روید.

این میوه زمستانه – بهاره از خانواده مرکبات بوده و از لحاظ طعم باسایر مرکبات متفاوت است. این میوه ترش مزه و با اسانس بسیار خوش عطر و متفاوت را می‌توان به صورت درسته و با پوست مصرف کرد اما مصرف اصلی آن به صورت مربا می‌باشد.

درخت پورنج دارای برگ‌های ریز و همیشه سبز است و بومی بخشی از کوه‌های جنوب شرق چین است و در حال حاضر به منظور بهره‌برداری از میوهٔ لذیذ آن و همچنین به عنوان یک گیاه تزئینی در نقاط دیگر دنیا از جمله ایالات متحده کشت و پرورش داده می‌شود.

در فصل زمستان یک درخت بالغ پورنج می‌تواند وزن چند صد عدد از میوه زیبایش را که هرکدام به اندازه یک زیتون درشت هستند، تحمل کند.

زمانی که میوه پورنج را برش می‌زنیم ظاهری شبیه به یک پرتقال کوچک دارد که پره‌های آن به سفتی به یکدیگر و پوسته خارجی متصل شده‌اند و عموماً یک یا دو عدد هسته در مرکز هر پره وجود دارد. طعم هسته آن، مانند هسته‌های پرتقال تلخ یا ترش است و هنگام خوردن هسته باید از دهان خارج شده و دور ریخته شود. کامکوآت‌هایی که در باغ یا باغچه کاشته می‌شوند (نه در گلدان)، می‌توانند تا ارتفاع ۲٫۵ متر و عرض ۱۸۰ سانتی‌متر رشد کنند.^[۱]

محتویات

• ۱ ارزش غذایی
• ۲ منابع
• ۳ پانویس
• ۴ پیوند به بیرون

ارزش غذایی

Kumquats, raw
Fortunella spp.

مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۲۹۶ کیلوژول (۷۱ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها	۱۵٫۹ g
قندها	۹٫۳۶ g
فیبر	۶٫۵ g
چربی	۰٫۸۶ g
پروتئین	۱٫۸۸ g
ویتامین آی معادل	۱۵ میکروگرم (۲٪)
- لوتئین و زآکسانتین	۱۲۹ μg
ویتامین ب۱ (تیامین)	۰٫۰۳۷ میلی‌گرم (۳٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)	۰٫۰۹ میلی‌گرم (۶٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین)	۰٫۴۲۹ میلی‌گرم (۳٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۲۰۸ میلی‌گرم (۴٪)
ویتامین ب۶	۰٫۰۳۶ میلی‌گرم (۳٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۱۷ میکروگرم (۴٪)
ویتامین C	۴۳٫۹ میلی‌گرم (۷۳٪)
ویتامین E	۰٫۱۵ میلی‌گرم (۱٪)
کلسیم	۶۲ میلی‌گرم (۶٪)
آهن	۰٫۸۶ میلی‌گرم (۷٪)
منیزیم	۲۰ میلی‌گرم (۵٪)
منگنز	۰٫۱۳۵ میلی‌گرم (۷٪)
فسفر	۱۹ میلی‌گرم (۳٪)
پتاسیم	۱۸۶ میلی‌گرم (۴٪)
سدیم	۱۰ میلی‌گرم (۰٪)
روی	۰٫۱۷ میلی‌گرم (۲٪)
Link to USDA Database entry درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

پسته

پسته درخت کوچکی است که مبدأ آن خاورمیانه و آسیای مرکزی است^[۱] و در کشورهایی مانند ایران، سوریه، ترکمنستان و غرب افغانستان رشد می‌کند. این درخت میوه ای تولید می‌کند که خوراکی و بسیار لذیذ است. پسته واژه‌ای فارسی است که از طریق زبان لاتین وارد زبان‌های اروپایی شده‌است.

تولید پسته در جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۷ معادل ۵۷۴٬۹۸۷ تن بوده که ایران را در مقام اول جهان قرار داده است.^[۲] بعد از ایران آمریکا با تولید ۲۷۲٬۲۹۱ و چین با تولید ۹۵٬۲۹۴ تن در مقام دوم و سوم قرار داشته‌اند.^[۲]

در ایران تولید پسته بیشتر درشهرستان زرند، شهرستان محولات، شهرستان رفسنجان، شهر کشکوییه،^[۳] شهرستان فردوس، رباط جز، شهرستان سیرجان، کاشان، شهرستان انار، شهرستان دامغان، بوئین زهرا، مروست، شهربابک، شهرستان راور و شهرستان نائین صورت می‌گیرد.^{[نیازمند منبع]}

از مهمترین نوع پسته می‌توان به پسته «اکبری» اشاره کرد، پسته ای که به علت داشتن مغز بلند و کشیده و درشت خود در بازار جهانی به super long pistachio معروف است، این پسته از مهم‌ترین ارقام پسته در زمینه تجارت می‌باشد و تنها تولیدکننده عمده این گونه پسته ایران است و بیشتر در شهرستان‌های رفسنجان و انار برداشت می‌شود، بنیانگذار این نوع پسته مرحوم حاج اکبر بسنجیده معروف به اکبر تاج آبادی بوده‌است، که این پسته به نام وی پسته اکبری نام گرفته، نامبرده در سال ۱۳۸۰ در سن ۹۶ سالگی در شهرستان رفسنجان درگذشت و در زادگاهش روستای تاج آباد از توابع شهرستان رفسنجان به خاک سپرده شد.

محتویات

• ۱ خواص پسته
  • ۱.۱ فواید
  • ۱.۲ مضرات
• ۲ روغن پسته
• ۳ اقتصاد پسته
  • ۳.۱ تولید پسته در جهان
  • ۳.۲ صادرات پسته در جهان
• ۴ پسته در ایران
  • ۴.۱ مشکلات
  • ۴.۲ آفت‌های مهم پسته در ایران
  • ۴.۳ مشکلات رقابتی
• ۵ انواع پسته
• ۶ ۱- معرفی رقم اکبری
• ۷ ۲- معرفی رقم کله قوچی
• ۸ ۳- معرفی رقم احمد آقایی
• ۹ ۴- معرفی رقم فندقی (اوحدی)
• ۱۰ روش نگهداری
• ۱۱ روش تکثیر پسته
• ۱۲ ارزش غذایی پسته
• ۱۳ نگارخانه
• ۱۴ پانویس
• ۱۵ منابع
• ۱۶ پیوند به بیرون

خواص پسته

فواید

پسته سرشار از مس، منیزیم و انواع ویتامین‌های گروه ب است که دستگاه ایمنی بدن را تقویت کرده و از بیماری‌های بسیار پیشگیری می‌کند. ویتامین B6 برای حفظ عملکرد سیستم ایمنی ضروری است. کمبود ویتامین B6 منجر به ناکارآمدی دستگاه ایمنی برای مقابله با عفونت می‌شود. همچنین مصرف پسته به ساخته شدن مناسب گلبول‌های قرمز خونی کمک می‌کند.^[۴] پسته یکی از بهترین منابع پتاسیم است که میزان پتاسیم آن با این جثه کوچک برابر با پتاسیم پرتقال است.^[۵]

مصرف پسته چون سرشار از ویتامین ای است برای پوست مفید است؛ زیرا ویتامین ای پوست را از آسیب پرتوی فرابنفش محافظت می‌کند.^[۴]

پسته یکی از مغزهایی است که بیشترین مقدار فیبر غذایی را در خود دارد و می‌تواند علاوه بر بهبود گوارش به کاهش میزان کلسترول و قند خون کمک کند.^[۵]

همچنین پسته به عنوان یک منبع آهن برای جلوگیری از کم‌خونی مفید است.^[۵]

خوردن پسته میل جنسی را تقویت و ذهن را تقویت می‌کند.^[۶]

مضرات

مغز پسته گرم و خشک است. خوردن زیاد آن باعث گرمی بدن و کهیر و دانه‌های قرمز رنگ در پوست می‌شود.^[۶]

مصرف مقادیر زیادی از پسته عوارضی چون چاقی، فشار خون، بیماری‌های روده، معده و … را به همراه دارد. همچنین مصرف روزانهٔ پستهٔ نمک‌زده احتمال ابتلا به فشار خون را افزایش می‌دهد؛ زیرا نصف فنجان از پسته نمک زده باعث افزایش دریافت سدیم به ۲۶۳ الی ۵۲۶ میلی‌گرم و منجر به افزایش فشارخون می‌شود.^[۴]

مغز پسته چربی زیادی دارد و کسانی که معده ضعیف دارند باید آن را با زردآلو بخورند.^[۶]

روغن پسته

روغن پسته بسیار مقوی است و از ویتامین‌های آ، دی، ای، کا سرشار است. از سوی دیگر روغن پسته دارای مقادیر بسیار بالایی از آهن، فسفر، مس، روی و منیزیم است. این روغن به صورت بسیار وسیعی در صنایع آرایشی و طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نیز به علت جذب سریع ویتامین‌های آن از طریق پوست ضد لک بوده و در رفع اثرات باقی‌مانده راش نیز مؤثر است.^[۷]

اقتصاد پسته

مقایسه میزان تولید پسته در ایران با سایر تولیدکنندگان اصلی این محصول^[۲]

ایران و ایالات متحده آمریکا، دو کشور اصلی در زمینهٔ تولید و صادرات پسته در جهان به‌شمار می‌روند. به‌طوری‌که حدود هفتاد تا هشتاد درصد تولید سالانه پسته در اختیار این دو کشور بوده‌است.^[۸]

در سال ۱۹۲۹ دانشمند گیاه‌شناسی آمریکایی ویلیام ای. وایتهوس تنها صرف شش ماه در مزارع باغ‌های کشت پستهٔ ایرانی، با جمع‌آوری بذر و انجماد آن‌ها به صورت انبوه، تولید را برای یافتن پسته‌های متمایز پیدا کرد. او با برگرداندن یک کیسهٔ ۲۰ پوندی(۹کیلوگرم) بذر به آمریکا بازگشت.^[۹]

بیش از ۹۰٪ پستهٔ آمریکا در ایالت کالیفرنیا تولید می‌شود و در ایران شهرستان رفسنجان بیشترین تولید را به خود اختصاص داده‌است. تولید پسته در ایران پیشینهٔ چند هزار ساله دارد. اما پسته‌کاری در آمریکا در دههٔ ۱۹۳۰ میلادی با کاشتن بذر پستهٔ ایرانی آغاز شده‌است. پس از بحران گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران در نوامبر ۱۹۷۹ میلادی و وضع تحریم‌های آمریکا و متحدانش علیه ایران، پسته‌کاری صنعتی در آمریکا رونق گرفت. در طی سال‌ها تحریم بین‌المللی علیه ایران، پستهٔ آمریکا جای پسته ایران را گرفت. اما با توافق هسته‌ای و موج هوای خشک و گرم در سراسر سواحل غربی آمریکا در سال ۲۰۱۴ که باعث از دست رفتن نیمی از محصول پستهٔ این کشور شد، پستهٔ ایران جان تازه‌ای برای راه یافتن به بازارهای بین‌المللی یافت.^[۸]

شرکت‌هایی که هم‌اکنون در حال فعالیت گسترده در این زمینه هستند در آینده یک رقیب جدی برای شرکت‌های پستهٔ ایران خواهند بود. اسرائیل بیشترین مصرف سرانه پسته را به خود اختصاص داده‌است.^[۱۰]

تولید پسته در جهان

در فاصلهٔ سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ میلادی، ایران، ایالات متحده آمریکا، ترکیه، سوریه و اتحادیه اروپا، پنج تولیدکننده اصلی پسته در جهان بوده‌اند.^[۱۱]

میزان تولید پسته بر حسب هزار تن[۱۲] (آوریل ۲۰۱۶)
نام کشور	سال ۱۰–۲۰۰۹	سال ۱۱–۲۰۱۰	سال ۱۲–۲۰۱۱	سال ۱۳–۲۰۱۲	سال ۱۴–۲۰۱۳	سال ۱۵–۲۰۱۴
ایران	۱۸۴	۲۱۶	۱۶۰	۱۸۳	۱۷۰	۲۳۰
ایالات متحده آمریکا	۱۶۱	۲۳۷	۲۰۱	۲۵۰	۲۱۳	۲۳۳
ترکیه	۳۸	۱۱۰	۵۰	۱۱۷	۵۰	۸۵
سوریه	۶۱	۵۷	۵۶	۵۷	۵۷	۵۷
اتحادیه اروپا	۱۱	۱۲	۱۳	۱۳	۱۳	۱۳

صادرات پسته در جهان

در سال ۲۰۱۴ میلادی، ایران با صادر کردن بیش از ۱۹۱ هزار تن پسته بزرگترین صادرکننده این محصول در دنیا شناخته شد. ایالات متحدهٔ آمریکا نیز با صادر کردن حدود ۱۳۸ هزار تن پسته، به عنوان دومین صادرکنندهٔ پسته در جهان، در سال ۲۰۱۴ میلادی شناخته شد. سومین صادرکنندهٔ پسته در جهان ترکیه بود. ترکیه در سال ۲۰۱۴ توانست حدود ۳ هزار تن پسته را صادر نماید و به لحاظ صادرات پسته در مقام سوم جهان قرار گرفت.^[۱۳]

صادرات پستهٔ ایران در سال ۱۳۸۹ معادل ۱۵۰ هزار تن بوده‌است.^[۱۴] یکی از برتری‌های ایران در صادرات پسته موقعیت جغرافیایی این کشور است. با امکان آسان حمل و نقل، ایران راحتی می‌تواند بازار را از در کشورهایی مانند چین از آن خود کند.^[۸]

آمریکا به منظور جلوگیری از ورود پستهٔ ایران به بازارهای خود، تعرفه ۲۴۱ درصدی بر پسته ایرانی مقرر کرده‌است.^[۸]

پسته در ایران

پستهٔ کوبیده شده بر روی سوهان از مواد اصلی تشکیل دهندهٔ سوهان.

میزان تولید پسته در ایران سالانه حدود ۲۰۰ هزار تن است و تنها ۱۰ درصد از این محصول مصرف داخلی دارد و ۹۰ درصد دیگر صادراتی است. مصرف سالیانهٔ پسته برای هر خانوادهٔ ایرانی حدود ۲ کیلوگرم است.^[۱۵][۱۶] تولید و صادرات پسته ایرانی، سالانه در حدود ۱٫۴ تا ۱٫۷ میلیارد دلار برای ایران، درآمدزایی می‌کند. استان کرمان شهرستان رفسنجان، شهرستان زرند شهر کشکوییه،^[۳]شهرستان سیرجان، شهرستان انار و، مراکز اصلی تولید پسته در ایران به‌شمار می‌آیند و ۸۰ درصد پسته تولیدشده در ایران، از این مناطق به‌دست می‌آید. شهرستان بوئین زهرا در استان قزوین نیز سهم قابل توجهی از پسته تولیدی ایران را به خود اختصاص می‌دهد.

با این‌که پستهٔ ایران و آمریکا از یک نژاد هستند اما پستهٔ ایرانی طعم بهتری دارد. چیزی که بسیاری از توزیع کنندگان عمدهٔ اروپایی هم آن را تأیید می‌کنند. مثلاً پسته ترکیه از نژاد دیگری است.^[۸]

مشکلات

در حالی‌که در میانهٔ دههٔ ۸۰ خورشیدی، تولید پستهٔ ایران بیش از ۲۵۰ هزارتن بوده، این میزان در ابتدای دههٔ ۹۰ خورشیدی، به ۱۵۰ هزار تن کاهش یافته‌است. خشکسالی‌های پی‌درپی (بزرگترین مشکل کنونی در تولید پسته)^[۸] و عدم برنامه‌ریزی برای تأمین آب مورد نیاز باغ‌های پسته و نیز قوانین و مقررات دست و پاگیر صادراتی باعث شده که میزان صادرات پسته ایران، افت چشمگیری را در سال‌های اخیر تجربه کند و در همین زمان، با افزایش تولید پسته در ایالت کالیفرنیای آمریکا، این کشور در حال تبدیل شدن به اولین صادرکننده این محصول در سطح جهان شده‌است.^[۱۷]

آفت‌های مهم پسته در ایران

آفلاتوکسین زهرابه‌ای است که بوسیلهٔ گروهی از قارچ‌ها بنام آسپرژیلوس که جزء کپک‌ها هستند ترشح می‌شود. این قارچ پس از تغذیه از مواد غذایی، گونه‌ای از زهرابه را تولید کرده و آن را داخل یا روی مواد غذایی برجای می‌گذارد. آفلاتوکسین به انسان و دام ضرر فراوان می‌رساند. سم مذکور در صورت مصرف مزمن موجب سرطان می‌شود.^[۱۸] از دیگر آفات پسته می‌توان به شب‌پره هندی، شب‌پره خرنوب، لمبه گندمی و شیشه‌های دندانه‌دار اشاره کرد.

مشکلات رقابتی

آمریکا پسته را به‌صورت مکانیزه تولید می‌کند و همین امر موجب شده که محصول این کشور در هر هکتار ۳ تن و سه برابر محصول تولیدی ایران در هر هکتار باشد.

در سال ۱۳۹۳ صادرات پستهٔ ایران به کشورهای اروپایی از ۹۰ هزار تن در سال به ۱۰ هزار تن کاهش یافته بود.

یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان استفاده بی‌رویه سم در باغ‌های پسته است که سهم اندک پستهٔ ایران در بازارهای اروپایی را با خطر مواجه می‌کند. اتحادیه اروپا در این مورد قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارد و اگر این بازار از دست برود پستهٔ آمریکا در زمان کوتاهی بازار ایران در اروپا را تصاحب می‌کند.^[۱۹]

انواع پسته

به‌طور کلی انواع پسته به دو گروه گرد و دراز تقسیم‌بندی شده‌اند؛ که به نام‌های کله قوچی، فندقی و اکبری … ولی به‌طور سنتی در ایران حدود ۹۰ گونه از پسته شناخته شده‌است؛ که تعدادی از آن‌ها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدود کشت می‌شوند. [۱]

مهمترین ارقام تجار پسته ایران عبارتند از (پسته اکبری، پسته کله قوچی، پسته احمدآقایی، پسته فندقی یا اوحدی)

۱- معرفی رقم اکبری

پسته اکبری یکی از ارقام تجاری پسته ایران می‌باشد که از نظر اقتصادی دارای بالاترین ارزش می‌باشد. این رقم به نام عبداللهی نیز شهرت دارد و در روستای فخرآباد کشکوئیه رفسنجان شناسایی و انتخاب گردیده‌است. این رقم دارای میوه‌ای بادامی شکل، کشیده و درشت می‌باشد.

۲- معرفی رقم کله قوچی

پسته کله قوچی این رقم یکی از ارقام تجاری پسته ایران می‌باشد که برای اولین بار توسط فردی به نام حاج علی شریفی در روستای دهنو رفسنجان شناسایی و انتخاب گردید و به همین دلیل به نام پسته حاج شریفی نیز معرف است. مناطق عمده گسترش آن استان کرمان می‌باشد و در سایر استان‌های کشور نیز به صورت پراکنده وجود دارد.

۳- معرفی رقم احمد آقایی

پسته احمد آقایی، این رقم برای اولین بار توسط فردی بنام احمد آقا فروتن در احمدیه نوق شناسایی و انتخاب گردید. گسترش این رقم در استان کرمان بیشتر در مناطق نوق رفسنجان و شهرستان سیرجان می‌باشد. در حال حاضر این رقم یکی از مهم‌ترین ارقام تجاری کشور می‌باشد که علی‌رغم قدمت نه چندان طولانی آن، به‌طور چشمگیری در حال گسترش می‌باشد. میوه آن بادامی‌شکل ولی ظاهری آن همانند رقم کله قوچی می‌باشد. قرمزی رنگ مغز، سفیدی پوست استخوانی و درشتی میوه باعث گسترش آن شده‌است.

۴- معرفی رقم فندقی (اوحدی)

پسته اوحدی، یکی از متداول‌ترین ارقام تجاری پسته ایران می‌باشد که بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ در روستای فتح‌آباد رفسنجان توسط مهدی اوحدی شناسایی و انتخاب گردید. رقمی است بسیار معروف و سازگار برای اکثر مناطق پسته‌کاری که در طول ۵۰ سال گذشته گسترش فراوانی پیدا کرده‌است. حدود ۷۰–۶۰ درصد پسته‌کاری‌های رفسنجان را این رقم به خود اختصاص داده‌است. این رقم دارای میوه‌ها فندقی شکل و کروی می‌باشد.

روش نگهداری

بهترین روش برای نگهداری از آجیل مغز شده، نگهداری درون فریزر است تا از رشد قارچ آفلاتوکسین بر سطح دانه‌ها و مغزها پیشگیری کنید. مصرف این قارچ سرطان زاست. البته در مقدار زیاد با گذاشتن قرص در انبارها از فساد شدن جلوگیری می‌کند.^[۵]

روش تکثیر پسته

روش متداول تکثیر پسته از طریق کاشت دانه و ایجاد نهال است و معمولاً پس از چند سال با سر برداری و پیوند زدن به گونه پسته دلخواه می‌رسند.^[۲۰] روش دیگر تکثیر پسته روش تکثیر بافت است که بسیار محدود است.

ارزش غذایی پسته

پسته خشک و سرخ شدهٔ شور

- لوتئین و زآکسانتین	۱۲۰۵ μg
ویتامین ب۱ (تیامین)	۰٫۸۴ میلی‌گرم (۶۵٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)	۰٫۱۵۸ میلی‌گرم (۱۱٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین)	۱٫۴۲۵ میلی‌گرم (۱۰٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵)	۰٫۵۱۳ میلی‌گرم (۱۰٪)
ویتامین ب۶	۱٫۲۷۴ میلی‌گرم (۹۸٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹)	۵۰ میکروگرم (۱۳٪)
ویتامین C	۲٫۳ میلی‌گرم (۴٪)
فسفر	۴۸۵ میلی‌گرم (۶۹٪)
پتاسیم	۱۰۴۲ میلی‌گرم (۲۲٪)
روی	۲٫۳ میلی‌گرم (۲۳٪)
درصدها نسبی‌اند منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

پرتقال